کلاتهای ریزمغذی ترکیباتی هستند که با عناصر فلزی مانند آهن، روی و منگنز پیوند تشکیل میدهند و مانع از رسوب یا غیرقابل جذب شدن آنها در خاک میشوند. در خاکهای آهکی و قلیایی، بسیاری از این عناصر به سرعت تثبیت شده و برای ریشه گیاهان غیرقابل استفاده میشوند. استفاده از کلاتها یک راهکار علمی و مدرن برای رفع این مشکل است و نقش مهمی در افزایش عملکرد و کیفیت محصولات کشاورزی ایفا میکند.
آهن کلاته برای رفع کلروز یا زردی برگها حیاتی است. آهن در سنتز کلروفیل و انتقال الکترون در فتوسنتز نقش دارد و کمبود آن موجب زردی بینرگبرگی در برگهای جوان میشود. کلاتهای آهن (مانند EDDHA یا DTPA) قابلیت پایداری بالایی در pHهای قلیایی دارند و حتی در خاکهای آهکی نیز بهخوبی جذب میشوند. مصرف این کودها در باغات مرکبات، انگور و سیب موجب بهبود سبزینگی و افزایش فتوسنتز میشود.
روی کلاته نقش کلیدی در سنتز هورمون اکسین دارد و برای رشد مریستمها و تشکیل گل ضروری است. کمبود روی در بسیاری از باغات ایران مشاهده میشود و علائم آن شامل کوچک شدن برگها، کوتاه شدن میانگرهها و کاهش گلدهی است. محلولپاشی کلات روی در زمان گلدهی موجب افزایش باروری و تشکیل میوه میشود.
منگنز کلاته نیز برای فعالیت آنزیمهای دخیل در فتوسنتز و متابولیسم نیتروژن ضروری است. کمبود آن باعث بروز علائمی مشابه کمبود آهن (زردی بینرگبرگی) در برگهای جوانتر میشود. مصرف کلات منگنز موجب افزایش تولید کلروفیل و بهبود فتوسنتز شده و در نهایت کیفیت محصول را ارتقا میدهد.
مزیت مهم کلاتها این است که برخلاف سولفاتهای ساده، در خاک تثبیت نمیشوند و برای مدت طولانیتری در دسترس گیاه باقی میمانند. همچنین قابلیت استفاده در سیستمهای آبیاری قطرهای را دارند و کارایی آنها در خاکهای قلیایی بیشتر از کودهای سنتی است.
در نهایت میتوان گفت که کلاتهای ریزمغذی یک ابزار کلیدی در کشاورزی مدرن هستند. مصرف آنها علاوه بر رفع سریع علائم کمبود، به بهبود کیفیت محصول از نظر رنگ، طعم، اندازه و ماندگاری کمک میکند. استفاده هدفمند از این ترکیبات موجب افزایش بهرهوری و کاهش نیاز به مصرف بیش از حد کودهای شیمیایی دیگر میشود.