بیوچار یا زغال زیستی یک ماده کربنی است که از پیرولیز بقایای آلی مانند چوب، کاه و سایر ضایعات کشاورزی در شرایط کماکسیژن به دست میآید. این ماده در سالهای اخیر بهعنوان یکی از راهکارهای کلیدی برای بهبود حاصلخیزی خاک و کاهش اثرات زیستمحیطی کشاورزی مورد توجه قرار گرفته است.
بیوچار دارای ساختار متخلخل و سطح ویژه بالا است که موجب افزایش ظرفیت نگهداری آب و عناصر غذایی در خاک میشود. این ویژگی بهویژه در خاکهای سبک و شنی اهمیت دارد، زیرا بیوچار مانع از شستوشوی سریع عناصر غذایی شده و آنها را بهتدریج در اختیار ریشه گیاه قرار میدهد.
یکی از اثرات مهم بیوچار، افزایش ماده آلی و بهبود ساختار خاک است. مصرف بیوچار موجب افزایش تخلخل خاک، بهبود تهویه و افزایش ظرفیت تبادل کاتیونی میشود. این ویژگیها باروری خاک را در بلندمدت ارتقا داده و پایداری سیستم کشاورزی را تضمین میکنند.
بیوچار علاوه بر اثرات مثبت بر خاک، نقش مهمی در کاهش گازهای گلخانهای دارد. کربن موجود در بیوچار بسیار پایدار است و بهجای آزاد شدن بهصورت دیاکسید کربن در جو، در خاک ذخیره میشود. به همین دلیل، استفاده از بیوچار بهعنوان یک راهکار برای کاهش تغییرات اقلیمی و افزایش ذخیره کربن در خاک مورد توجه قرار گرفته است.
از نظر بیولوژیکی، بیوچار محیط مناسبی برای رشد میکروارگانیسمهای مفید خاک فراهم میکند. این موضوع باعث افزایش فعالیت میکروبی، تسریع چرخه مواد غذایی و افزایش دسترسی گیاه به عناصر مورد نیاز میشود.
در نهایت، بیوچار یک نهاده چندمنظوره در کشاورزی مدرن است که هم به بهبود حاصلخیزی خاک و افزایش عملکرد کمک میکند و هم به کاهش اثرات منفی زیستمحیطی منجر میشود. توسعه استفاده از بیوچار میتواند گامی مهم در جهت کشاورزی پایدار و سازگار با محیطزیست باشد
در نهایت میتوان گفت پلیمرهای جاذب رطوبت یک فناوری نوین و کارآمد در مدیریت منابع آب کشاورزی هستند. این ترکیبات با افزایش ظرفیت نگهداری آب خاک و کاهش تنشهای آبی، به پایداری تولید و مقابله با اثرات تغییرات اقلیمی کمک میکنند.