پسته یکی از محصولات استراتژیک کشاورزی ایران است که حساسیت بالایی به شرایط تغذیهای و شوری دارد. کمبود مس در باغات پسته یکی از مشکلات شایع بهویژه در مناطق شور و قلیایی است. مس یک ریزمغذی حیاتی برای فعالیت آنزیمهای اکسیداز و پروتئینهای انتقالدهنده الکترون است و در فتوسنتز و تنفس گیاه نقش مستقیم دارد. کمبود آن موجب کاهش رشد شاخههای جوان، زردی برگها و کاهش باردهی میشود.
علائم کمبود مس در پسته به صورت کاهش رشد سرشاخهها، خشکیدگی انتهایی و افزایش حساسیت به بیماریهای قارچی ظاهر میشود. درختان دچار کمبود مس معمولاً میوههای پوک بیشتری تولید میکنند و کیفیت محصول نهایی کاهش مییابد. همچنین گردهافشانی در این درختان ضعیفتر انجام میشود زیرا مس در رشد لوله گرده نقش دارد.
سدیم بالا در خاک و آب آبیاری یکی از عوامل تشدیدکننده کمبود مس در باغات پسته است. یون سدیم با ایجاد رقابت یونی، جذب مس و سایر ریزمغذیها را محدود میکند. تجمع سدیم در ناحیه ریشه موجب اختلال در جذب آب و عناصر مفید شده و بهطور غیرمستقیم باعث تشدید علائم کمبود مس میگردد.
در مناطق کویری ایران که شوری و سدیمی بودن خاک شایع است، باغات پسته اغلب با مشکلات ترکیبی کمبود ریزمغذیها و سمیت سدیم مواجه هستند. این شرایط منجر به کاهش رشد، ریزش زودهنگام برگها و میوهها و کاهش عملکرد اقتصادی باغ میشود.
برای رفع کمبود مس، کاربرد سولفات مس به صورت چالکود یا محلولپاشی برگی توصیه میشود. مصرف سالانه این ترکیبات به ویژه در اوایل فصل رشد، میتواند نیاز درختان به مس را تأمین کند. استفاده از کودهای کلاته مس نیز در برخی شرایط میتواند کارایی بیشتری داشته باشد.
برای مدیریت سدیم، استفاده از گچ کشاورزی جهت جایگزینی کلسیم بهجای سدیم و شستوشوی خاک با آب با کیفیت بهتر، راهکارهای مؤثری هستند. همچنین مصرف مواد آلی و بهبود ساختار خاک به افزایش ظرفیت تبادل کاتیونی کمک کرده و جذب ریزمغذیها را تسهیل میکند.
در مجموع، مدیریت همزمان کمبود مس و شوری خاک در باغات پسته اهمیت حیاتی دارد. تنها در صورت تأمین کافی ریزمغذیها و کنترل سدیم است که میتوان انتظار داشت درختان پسته عملکرد بالا و محصولی با کیفیت صادراتی تولید کنند.