ریزش میوه یکی از مهمترین چالشهای باغداری است که میتواند عملکرد نهایی و سود اقتصادی باغداران را به شدت کاهش دهد. این پدیده معمولاً بهصورت فیزیولوژیک طبیعی درخت برای تنظیم بار رخ میدهد، اما زمانی که بیش از حد شود، نشاندهنده وجود مشکل در مدیریت تغذیه، آبیاری یا شرایط محیطی است. یکی از اصلیترین دلایل ریزش میوه، تغذیه نامتعادل درختان است. کمبود عناصری همچون بور، روی، کلسیم و پتاسیم در مراحل اولیه تشکیل میوه میتواند باعث ضعف در لقاح و استحکام میوههای جوان شده و در نهایت ریزش آنها را به دنبال داشته باشد.
تنشهای محیطی از دیگر عوامل اصلی ریزش میوه هستند. افزایش دما، تابش شدید نور، خشکی یا برعکس آبیاری بیش از حد، همگی موجب برهم خوردن تعادل هورمونی در درخت میشوند. هورمونهای اتیلن و آبسزیک اسید در شرایط تنش افزایش یافته و باعث ریزش میوه میشوند. در باغات مناطق گرم و خشک ایران، گرمای شدید در دوره گلدهی و تشکیل میوه از عوامل اصلی این عارضه است.
بیماریها و آفات نیز نقش قابل توجهی در ریزش میوه دارند. آفات مکنده مانند شتهها و تریپسها با تغذیه از جوانهها و گلها، استحکام میوههای تازه تشکیلشده را کاهش میدهند. همچنین برخی بیماریهای قارچی و باکتریایی با آسیب به اندامهای زایشی گیاه، درصد ریزش را افزایش میدهند.
مدیریت نادرست آبیاری و تغذیه معدنی یکی از مهمترین عوامل انسانی در بروز ریزش است. آبیاری نامنظم و نوسانات شدید رطوبتی موجب شوک درخت و ریزش میوه میشود. همچنین مصرف بیش از حد نیتروژن باعث رشد رویشی بیش از حد و کاهش استقرار میوهها خواهد شد.
هورمونها نقش حیاتی در نگهداری میوه روی درخت دارند. سیتوکینینها و جیبرلینها به پایداری میوه کمک میکنند، در حالی که افزایش بیش از حد اتیلن موجب ریزش میشود. در برخی باغات از محلولپاشی هورمونها بهعنوان یک راهکار مدیریتی برای کاهش ریزش استفاده میشود.
راهکارهای کاهش ریزش شامل تغذیه متعادل، محلولپاشی عناصر ریزمغذی بهویژه بور و روی در زمان گلدهی، مدیریت صحیح آبیاری و کنترل آفات و بیماریها است. در شرایطی که ریزش ناشی از عوامل محیطی است، استفاده از سایهبانها و آبیاری خنککننده میتواند نقش مؤثری داشته باشد.
در نهایت، ریزش میوه اگرچه یک پدیده طبیعی در تنظیم بار درخت است، اما زمانی که شدت مییابد، نشاندهنده ضعف مدیریتی یا تنش محیطی است. تنها با یک برنامه جامع شامل مدیریت تغذیه، آبیاری، کنترل تنشها و حمایت هورمونی میتوان این عارضه را به حداقل رساند و عملکرد اقتصادی باغ را تضمین کرد.